LIMBURGS FIETSPAREDIES
Oké… pak noe ‘ns doe bös mit pensioen. Dan höbs se väöl tied. Mer toch is ’t dan krek ofs se ’t ummer drökker höbs. Vriewilligerswerk hie, oppe kleinkinjer passe dao, nao de fitness, ‘ne aovendj kaarte, aaf en toe ‘ne pot biljare en dao tössedoor nag get vanne natuur geniete.
Aevel… de bein wille neet mieë zoea.
Vanne eine kantj probeer ich begrip op te bringe veur miense die zich ‘ne lektrische fiets aansjaffe. Want zelf höb ich ouch waal ‘ns ‘t geveul det ich ummer taenge de windj in mót trappe of det d’r ‘ne ónzichbare olifant achterop zitj. Vanne angere kantj wuuertj ‘t vermoge van lektrische fietse al mieë, mer de fysieke krach en ‘t reactievermogen van seniore ummer minder.
Óm mich haer verdedige manskaerels van miene laeftied det ze noe zónger väöl meutje duchtig get kilemaeters kinne fietse ouch windj in. Enne lèste twiefel vaege ze vanne taofel door te zègke: ‘Trouwes ederein haet d’r ‘ne.’
’t Geit dus kwansies net of zie d’r bie wille huuere. Want gaondje waeg is ’t ouch gein aardigheid mieë óm same mit angere get te gaon fietse. Mitte opkoms vanne lektrische fiets kwoom d’r ouch verangering in ’t saort fietsers, ‘ne inkele kieër nag einlinge, mer ummer mieë stèlle en ganse troepe op blinkendje nuuj fietse mit döbbele, waterdichte fietstesse mit reflecterendje strips achterop, en nag ’n zwarte tes mit drinkes aan ’t stuur.
Fietse mit ‘ne sterke middemotor, hydraulische sjiefremme,
8 versnellinge en ein 36 volt batterie. Vroulje mit ‘ne bodywermer, mit ’n driekwaart witte of leechte beige bóks en
Ecco-sjoon. Mansluuj mit e petsjke, ’n aafritsböks, witte zök en badslippers of sandale.
Wie dök bön ich, kumendj windj-in, ingehaold door Annie en Jos. Zoea num ich dan die stèlle die van wiedsaaf keihel mit häör fietsebel vanne Hema aangaeve det ze d’r langs wille.
Zie natuurlik mit twieë naeven ein. Ich kós d’r dök waal op sjete. Ónger ’t langsrieje kiek ich nao ’t steulke achterop wo dan meistal die zwarte doeas zitj. Det is de drievendje krachpatser van Annie en Jos. Want… zie dinke det ze fietse, mer det is neet ech. Fietse mit ein zwarte doeas is neet sportief, det is nep.
Ouch trap ich nag waal ‘ns, óm te kuite, op miene fiets veur ’n kruutsing effe flink door zoea det ich net get eerder bön.
Twieë seconde later mót ich vol inne remme. Want Annie en Jos zeen väöl rapper dan ich dach. En net veur det ze ram oet ’t zich verdwene zeen, zeen ich nag net die stóm zwarte doeas achterop.
De verwachting vanne snelheid van ’n object in ’t verkieër wuuertj bepaoldj door wie ’t object oetzuutj. ‘ne Fietser = 15 km/oer. Drie pubers mit ’n krat veurop die naeve- ein slingere euvere waeg = 10 km/oer. Mansluuj op ‘ne racefiets mit ’n te krap T-shirt vanne Rabobank, die neet stoppe veur ’n roead leech 35 km/oer.
Det fietsers op laeftied geine lange aafstandj mieër kinne fietse en euverstappe op ‘ne fiets mit e meuterke, prima. Mer det ‘ne lektrische fiets nag klam te óngersjeie is van ‘ne mit spierkrach aangedreve fiets… maak insjattinge van snelheden waardeloos.
Daonaeve hads se vreuger allein gevaers mit allemaol hetzelfde tempo oppe fietsepaad. Noe zeen veer: e-bikes, gewuuen fietse, supersnelle lektrische fietse, snorfietse, scooters, scootmobiele, bakfietse, lektrische bolderkerre en brómmers. Mit anger wäörd: ’t is gevieërlik gewore.
Seniore mit ‘ne lektrische fiets gaon rap… ligke grotere aafstenj aaf… höbbe in het algemein minder reactievermoge… rake gaw in paniek en doon d’r langer euver óm örges aan te winne óm get nuuts óngere knie te kriege.
Daobie kump det miense gemekkelik zeen. Es ze ’t effe te zwaor kriege sjakele ze ‘t meuterke e tendje hoger. Óngertösse… advisere de doktore noe net óm zoea lang meugelik te blieve bewaege op ein matig intensief tempo.
De pliese en ouch de ANWB rope deilnummers aan ’t verkieër op te lètte want e-bikers… óm det modern waord mer ‘ns te gebroeke… zeen rapper dets se dinks. Trouwes chirurge in ziekehoezer zeen ein stijging van zwaor óngelökke. Zelfs zoea alarmerendj det ze de euverheid advisere de fietshelmplich in te veure. Es se kumps te valle kins se ’n sjedelbasisfractuur veurkómme mit ‘ne helm. Vervolgens liks se waal waeke in ’t ziekenhoes mit dien heupe in puin. Laote veer dus neet net doon of ein helmplich zaligmakendj is. Mer ‘t is ’n klein meutje óm effe ‘ne helm op te zitte veurdet se de jungle in geis.
E-bikers wore in de ieëste vief maondj van dit jaor ruum 25 procent dökker betrokke bie ein óngeval dan in dezelfde periode ’t vurrig jaor. Is ‘ne lektrische fietser daoróm ‘ne brokkepiloot? Det zóts se langzamerhandj gaon zègke.
Ein anger gevaor veur fietsers zeen de rotondes. Automobiliste zeen fietsers mekkelik euvere kop es ze aafslaon. Veural ouch ómdet de veurrangsregels biej rotondes neet euveral hetzelfdje zeen. Brómmers en snorfietse gaon straks allemaol vanne fietsepaad aaf… mer toch is d’r nag altied ’n stijging van dök eenzijdige fietsóngelökke.
Realistisch gezeen is ‘t ouch neet verantjwaord om emes van pakweg 60-70 jaor zónger helm mit 25- 30 kilemaeter per oer dore boch te laote sjeure. Mesjien mótte ze ’n nul-maeting inveure bie de aansjaf van ‘ne e-bike.
Det ‘ne e-bike geine fiets is, is veur mich allang ein waorheid es ‘n koe, ómdet ‘ne e-mail geine breef is, ‘ne e-reader gei book, ’n e-consult gein fysiek óngerzeuk vannen dokter en bie
e-learning zits se ouch neet mit dien naas inne beuk.
Daoróm vinj ich ‘ne lektrische fiets mieë ‘ne stille brómmer of ‘ne scootmobiel veur vitaal fietsers. Dus eigelik ‘ne foetelfiets!